Uitzichtloos lijden

Islamitische extremisten. Dat zijn het! Wahabisten. Terroristen! Een heel volk. Zo’n 21 miljoen. De Chinese regering in Beijing beweert deze ongein over Oeigoeren. Allemaal vormen ze gevaar. Voor de staat! De wereld! Of tenminste voor de harmonie die de Chinees Communistische Partij nastreeft. De Heilstaat zal en moet ook in Xinjiang wortelschieten. Sinds de VS na 9/11 de war on terror heeft verklaard, heeft het China daarmee een griezelig wapen in handen gegeven.
In 2013 verbleef ik drie weken in Kashgar. Gebiologeerd door de Oeigoeren, probeerde ik iets te begrijpen van de mensen die in niks lijken op Chinezen. Hun woongebied maakt een vijfde deel uit van wat wij in Europa ‘China’ noemen. Oeigoeren zien eruit als Turken. En dat niet alleen, ook hun taal klinkt Turks. Kleding, eten, muziek, gewoonten, architectuur, geloof, de hele sjiskebam zou zomaar uit Anatolië kunnen komen. Maar de Oeigoeren hebben hun roots in Centraal-Azië. En tegenwoordig – na Mao’s militaire acties – aangestuurd, verdrukt en begrensd door Beijing.
Laat ik duidelijk zijn: het deugt hier voor geen meter. Wat hier gebeurt, daarvan lusten honden geen brood. Was ik vijf jaar geleden in mijn verhaaltjes over Xinjiang nog beschouwend. Vandaag klinkt een bikkelhard oordeel. Een journalist van Der Spiegel noemt de uitwassen van het totalitaire bewind van Beijing erger dan de ergste wapenfeiten van het Noord-Koreaanse broertje. De vergelijking kan ik niet trekken, maar over Beijings’ excessen in Xinjiang vertel ik graag. Want we moeten onszelf wakker schudden. Oeigoeren kunnen het niet. Het kost hen het leven. En dat van familie, vrienden en buren.
Ondergang
In Xingjiang vindt een culturele volkerenmoord plaats. Alles is platgewalst. Onder het mom van risico’s voor aardbevingen, zijn alle oorspronkelijke woningen vanaf 2009 weggebuldozerd. Nieuwe woningen zijn opgetrokken. Uiteraard van Chinese makelij. Chinese leiders winden er geen doekjes om. Geraffineerd is hun koloniale aanpak. Een combinatie van moderne online- kunstmatige intelligentie en technologische ingrepen met ouderwets onderuit schoffelen, meedogenloos politieoptreden tot wijdvertakte slinkse wegen om angst te zaaien en hersenspoeling. De acties van Camebridge Analytica zijn slechts kinderspel, vergeleken met waar China binnen interneringskampen en online aan werkt. Oeigoeren worden gekneed tot bekwame Chinees-Communistische steunpilaren. Rücksichtslos. Dood of de gladiolen!
Dezelfde medaille heeft bloedige andere kant
Oké, óók China kampt met extremistische heisa. En niet de minste. Aanslagen waren omvangrijk en heftig: in 2013 op het Tiannamenplein Beijing; 2014, Kunming, 31 reizigers, in datzelfde jaar Yarkand 100 doden, Urumqi, Korla, Aksu 50 doden, noem maar op. Zo’n 1.500 Oeigoeren hebben zich aangesloten bij IS en Jabjat al-Nusra, en het extremisme komt uit Oeigoers-Islamitische hoek, zo beweert de partijtop. Aangenomen dat die stelling juist is, dan is het begrijpelijk dat Beijing in actie komt. Maar wie-o-wie krijgt het in zijn bolle kop om een hele bevolkingsgroep daarvoor te laten bloeden. Juist: Beijing.
Dagelijkse praktijken
Dit is wat wij hebben gezien, gehoord en besproken. In dit deel van de wereld zijn hoofddoeken en lange baarden verboden. Geen Koran mag in de boekenkast staan. Geen vrijdagmiddaggebed hier. Geloofsuitingen zijn niet toegestaan. Geen islamitische namen voor kinderen. Geen paspoorten. Geen vrije doorgang door straten naar de bakker, markt of slager.
De oude stad is als een soort Efteling. Straten zijn verbreed. Façades van alle panden aangepakt en ‘teruggebracht’ in zogenaamd oorspronkelijk Oeigoerse staat. De Moskee – de grootste in het huidige China – is toegankelijk voor bolbuikige, witglimmende toeristen met korte broek. Zij mogen op vrijdagmiddag wel naar binnen. Voor Oeigoeren is het verboden. Op élk pand in de binnenstad hangt tenminste één videocamera, vaker twee tot vier. Op straat marcheren om de tien, twintig meter koppeltjes zwaar gewapende agenten. Om de driehonderd meter is een politiestation gevestigd.
Oeigoeren tussen 12 en 65 jaar beschikken over een identiteitskaart. Dat moet. Bij aanvraag volgt eerst afgifte van bloedsamples (DNA!). Tegelijk ook even een check in de databank of de familie ‘deugt.’ Zo niet, pak dan je tas alvast maar. Een scan van de iris volgt, afdrukken van vingers en foto’s van gezicht. Hup, alle gegevens in de databank van Beijing! Op de voordeur van elk woonhuis is een QR-code geplakt. Handig voor de regelmatig bezoekende controleurs van de staat: in één blik alle gegevens digitaal op een rij.
Dan de periodieke controles van verplicht te downloaden apps en simkaarten. Heeft de Oeigoer familie, vrienden of toevallig een contactpersoon in het buitenland wonen of reist er eentje? BAM! 30 minpunten. Lullig, maar goedkopere winkels sluiten dan hun deuren. Jawel, een puntensysteem houdt handig prestaties bij. Nog tien extra minpunten en de gang naar een opvoedingskamp, is slechts een kwestie van tijd. Met verplichte consumptie van varkensvlees en alcohol in het verschiet. Voor hoe lang? Te beginnen met drie maanden.
Minpunten?! Zijn er dan ook bonuspunten te verdienen? Ja! Bijvoorbeeld door het verlinken van je buurman wanneer hij naar een verkeerde radiozender luistert, muziek draait, Facebook bezoekt, zijn vrouw een hoofddoek draagt of fantaseer maar door wat de autoriteiten in Beijing niet zint. In het buitenland studerende Oeigoeren, zijn door Beijing teruggeroepen, want stel je voor dat ze elders extremistische ideeën hebben opgedaan. Dus, hadsjikidee, een aantal van hen het interneringskamp in. Opvoedingsles in Chinees communisme.
Nog behoefte aan wat cijfers? De Financial Times & Der Spiegel melden dat sinds 2014 maar liefst 7300 extra politiestations en 90.000 extra politieagenten in Xinjiang zijn gestationeerd. Volgens Human Right Watch zitten op dit moment 800.000 Oeigoeren vast in opvoedingskampen. Zo’n twee miljoen extra melden zich er dagelijks.
China is een monster geworden. Zegt te strijden tegen Wahabistisch extremisme. Niemand durft er iets tegen in te brengen. Ook Nederland niet. Belangen zijn te groot. De olie- en gasvoorraden van Xinjiang te aanmerkelijk. Het grondgebied te omvangrijk, de ligging ervan geopolitiek te cruciaal. Niet in de laatste plaats moet de infrastructuur van de Nieuwe Zijderoute dwars door Xinjiang om Europa, Midden-Oosten, Afrika en het Indiase subcontinent te bereiken. Zonder Xinjiang kan China haar kracht als wereldmacht nooit waarmaken. Life really sucks! Tenminste als je Oeigoer bent.